راشیتیسم چیست؟
راشیتیسم یک بیماری التهابی پیشرفته است که اغلب عضلات، مفاصل و بافتهای میان استخوانی را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری معمولا در کودکان و نوجوانان شروع میشود و ممکن است علائم خود را در طی سالهای اول زندگی نشان دهد. علت دقیق راشیتیسم هنوز معلوم نیست، اما ژنتیک، عوامل محیطی و نقص در سیستم ایمنی بدن احتمالا نقش مهمی در بروز این بیماری داشته باشند.
تعریف راشیتیسم
راشیتیسم یک بیماری التهابی است که اغلب به صورت التهاب مفصل مزمن ایجاد میشود و میتواند باعث آسیب دائمی به مفاصل، استخوانها و بافتهای اطراف شود. این بیماری تأثیر مستقیمی بر مفاصل دارد و میتواند باعث درد، تورم و محدودیت در حرکت شود. اصطلاح راشیتیسم اولین بار در سال ۱۸۹۰ توسط دکتر جورج فریدریش لویس راش بیان و توسط دکتر آریلاندیر و آلفرونسی ساوینی در کتاب آناتومی جدید در رشد استخوان معرفی شد.
انواع راشیتیسم
راشیتیسم را میتوان به دو نوع اصلی تقسیم کرد:
راشیتیسم بزرگسال
این نوع راشیتیسم در افراد بالغی که قبلاً عفونت استرپتوکوکی گرفته اند، اتفاق میافتد. علاوه بر درد و التهاب مفاصل، ممکن است بر روی بدن یا ناخنها علامتهای دیده شود.
راشیتیسم کودکان
این نوع راشیتیسم معمولاً در کودکان ۵ تا ۱۵ساله با شروع ناگهانی عوارضی مانند تب، تورم مفاصل و سختی در حرکت رخ میدهد.
آیا راشیتیسم یک بیماری متداول است؟
راشیتیسم بیشتر در میان جوانان و بزرگسالان جوان مشاهده میشود و بر طبق آمار، زنان بیشتر از مردان مبتلا به این بیماری هستند. احتمال ابتلا به راشیتیسم افزایش مییابد اگر در خانواده سابقه این بیماری وجود داشته باشد.
علت ایجاد راشیتیسم
راشیتیسم توسط عاملی به نام استرپتوکوکوس پیوژنس ایجاد میشود. این میکروب باعث عفونتهایی مثل آنگینا، تاندونیت، اپیسلوندیلیت (عفونت استخوان کمر رویان) و کانجونکتیویت (عفونت لثه) میشود. در صورتی که عفونتهای استرپتوکوکی، مانند آنگینا به موقع درمان نشوند، ممکن است با عوارض جانبی مانند راشیتیسم همراه باشد. راشیتیسم به طور عمده به عللی همچون عفونتهای ویروسی و باکتریایی، سابقه خانوادگی، عوامل محیطی نظیر استفاده از دخانیات و تغذیه نامناسب مرتبط است.
- عوامل ژنتیکی: وجود سابقه خانوادگی از بیماری راشیتیسم ریسک بیشتری برای ابتلا به این بیماری را فراهم میکند.
- عوامل محیطی: عواملی مانند عفونتها، جراحیها، ضربههای مکرر به استخوانها و بیماریهای التهابی میتوانند به ایجاد راشیتیسم کمک کنند.
علائم و نشانههای راشیتیسم
برخی از علائم و نشانههای راشیتیسم عبارتند از:
- مشکلات در حرکت و کنترل عضلات: افراد مبتلا به راشیتیسم ممکن است دارای عضلات ضعیف باشند که میتواند تحرک و حرکت آزاد را محدود کند.
- درد و التهاب مفاصل: یکی از علائم شایع راشیتیسم درد و التهاب مفاصل است که باعث میشود فعالیتهای روزانه مانند راه رفتن و نشستن برای بیمار دشوار باشد. درد و آزار در مفاصل، به ویژه در مفاصل کوچک مانند مفاصل دستها و پاها بیشتر شایع است.
- خستگی و ضعف عمومی: راشیتیسم میتواند باعث خستگی و ضعف عمومی بدن شود و انرژی فرد را کاهش دهد. این مشکلات میتواند بر روی کارکرد روزانه و کیفیت زندگی تاثیر بگذارد.
- مشکلات قلبی و ریوی: در برخی موارد، راشیتیسم میتواند مشکلات قلبی و ریوی را نیز ایجاد کند. این مشکلات میتواند باعث علائمی مانند تنگی نفس، ضربان قلب نامنظم و درد قفسه سینه باشد.
تشخیص راشیتیسم
تشخیص راشیتیسم با بررسی تاریخچه بیماری، بررسی جسمانی و آزمایشات تشخیصی انجام میشود. آزمایشات ممکن است شامل آزمایش خون، آزمایش ادرار و فعالیت آنزیمی باشند. همچنین، انجام تصویربرداری مانند رادیوگرافی و سونوگرافی میتوانند برای تشخیص دقیقتر مفید باشند. برخی از آزمایشهای خون که برای تشخیص راشیتیسم مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از:
- آزمایشهای التهابی: اندازه گیری سطح عوامل التهابی مانند سرم CRP و سرم ESR باعث میشود تا به وجود التهاب در بدن پی برده شود.
- آنتی بادیهای راشیتیسم: بررسی سطح آنتی بادیهای مخصوص راشیتیسم در خون میتواند نشان دهنده وجود بیماری باشد.
- بررسی فاکتور روماتوئید: این آزمایش میزان فاکتور روماتوئید در خون را اندازه گیری میکند که یکی از نشانگرهای اصلی راشیتیسم است.
درمان راشیتیسم
متاسفانه، هنوز درمان دائمی برای راشیتیسم وجود ندارد. اما، برخی درمانها میتوانند برای کنترل علائم و تسکین درد به کار گرفته شوند. در درمان راشیتیسم، هدف اصلی کنترل درد، تسهیل حرکت و پیشگیری از تخریب مفاصل است. برنامه درمانی برای هر بیمار بسته به وضعیت و شدت بیماری متفاوت است، اما ممکن است شامل استفاده از داروهای ضد التهابی، فیزیوتراپی، تغییرات در سبک زندگی و در بعضی موارد جراحی باشد. برخی از روشهای درمانی راشیتیسم عبارتند از:
- فیزیوتراپی: تمرینات فیزیکی و فیزیوتراپی میتواند به بهبود تحرک و عملکرد عضلات کمک کند. این تمرینات شامل تقویت عضلات، افزایش انعطافپذیری و بهبود تعادل میشوند. تمرینات استرچینگ، قدرتی و تعادلی با همراهی تنفس عمیق و تکنیکهای تناسبی میتوانند به تقویت عضلات و افزایش حرکت در مفاصل کمک کنند.
- تغییرات در شیوه زندگی: تغییرات در شیوه زندگی میتواند به بهبود علائم راشیتیسم کمک کند. برخی از تغییرات شامل استراحت کافی، مصرف غذاهای سالم و کنترل استرس است. تغییرات در رژیم غذایی، کاهش وزن و مراقبت از مفاصل در طول روز نیز موثر هستند.
- مراجعه به پزشک متخصص: در صورت بروز علائم راشیتیسم، مراجعه به پزشک متخصص، اتوریتیس و یا پزشک فیزیوتراپی امری ضروری است. این افراد میتوانند بر اساس شدت بیماری، نوع درمان مناسب را به شما تجویز کنند.
- رعایت روشهای پیشگیری: رعایت مناسب روشهای پیشگیری همچون فعالیتهای ورزشی منظم، اجتناب از طولانی نشستن و استفاده از تکنیکهای صحیح برای خم شدن و بلعیدن میتواند در کاهش خطر ابتلا به راشیتیسم مؤثر باشد.
- دارو درمانی: برخی داروها میتوانند التهاب و درد مفاصل را کاهش دهند و برای بهبود علائم استفاده میشوند. البته، همانطور که گفته شد، هیچ درمان دائمی برای راشیتیسم وجود ندارد.
- ضدالتهابها: استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی میتواند تورم و درد مفاصل را کاهش دهد.
- مهارکنندههای المونیوم: این داروها میتوانند بر سلولهای سفید خون اثر کنند و فرایند التهابی را کنترل کنند.
- داروهای ضد روماتوئیدی: این دسته از داروها به منظور کاهش نشانگرهای التهاب و تسکین درد مفاصل مورد استفاده قرار میگیرند.
- کورتیکواستروئیدها: در صورت بروز التهاب شدید، استفاده از کورتیکواستروئیدها مورد نیاز است.
توجه به علائم، مشاوره با پزشک و رعایت توصیههای پزشکی از مهمترین قدمهای مقابله با راشیتیسم محسوب میشوند.
عوارض راشیتیسم
راشیتیسم میتواند عوارض جدی برای فرد داشته باشد، به طوری که در صورت بروز عوارض شدید، کیفیت زندگی را برای فرد تحت تأثیر قرار میدهد. برخی از عوارض راشیتیسم عبارتند از:
- درد و التهاب در مفاصل
- محدودیت حرکت و ضعف عضلانی
- تغییر شکل و تورم مفاصل
- کاهش طول استخوانها و ایجاد نابالغی در شکل بدن
- تأثیر بر رشد و توسعه صحیح استخوانها
سخن پایانی
راشیتیسم یک بیماری التهابی است که عموما در کودکان و نوجوانان شروع میشود و میتواند علائمی مانند درد و التهاب مفاصل، مشکلات در حرکت و کنترل عضلات، خستگی و ضعف عمومی را ایجاد کند. درمان راشیتیسم در حال حاضر دائمی نیست، اما میتوان با استفاده از داروها، فیزیوتراپی و تغییرات در شیوه زندگی علائم آن را کنترل و درد را تسکین بخشید. در صورت تجربه هر گونه علائم مشابه، بهتر است از پزشک مشاوره دریافت کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.